शिवाजी विद्यापीठ, कोल्हापूर.
©Umakant Chavan
१९६२ रोजी कोल्हापूरच्या दक्षिणेला स्थापित झालेल्या शिवाजी युनिव्हर्सिटीला सध्या भारतात मानाचे स्थान आहे. सार्वभौम स्वराज्य स्थापन करणाऱ्या छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या नावाने असलेले हे विद्यापीठ म्हणजे महाराष्ट्रातीलच नव्हे तर देश-विदेशातील अनेक विद्यार्थ्यांना मिळालेला शिक्षणाचा खजिनाच होय.
शिवाजी युनिव्हर्सिटी चे कॅम्पस ८५३ एकर मध्ये पसरलेले आहे. विद्यापीठाचे उद्घाटन १८ नोव्हेंबर १९६२ रोजी भारताचे राष्ट्रपती सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांच्या हस्ते झाले. महाराष्ट्राचे माजी मुख्यमंत्री श्री नामदार यशवंतराव चव्हाण व बाळासाहेब देसाई यांनी या विद्यापीठाच्या स्थापनेत खूप मोलाची कामगिरी बजावली.
विद्यापीठाच्या स्थापनेच्या वेळी या विद्यापीठाच्या क्षेत्रात कोल्हापूर, रत्नागिरी, सांगली, सातारा, सोलापूर असे पाच जिल्हे असावेत अशी योजना होती. पण रत्नागिरी जिल्हा मुंबई विद्यापीठाकडेच राहिला आणि सोलापूर जिल्हा सोलापूर विद्यापीठाकडे गेला (इ.स. २००४). त्यामुळे आता कोल्हापूर, सांगली आणि सातारा असे तीनच जिल्हे कोल्हापूर विद्यापीठाच्या अधिकार क्षेत्रात येतात. कोल्हापूर येथील शिवाजी विद्यापीठ हे महाराष्ट्रातील सर्वात प्राचीन विद्यापीठापैकी एक आहे.
कोल्हापूर सांगली सातारा यामधील जवळजवळ २८० कॉलेजेस शिवाजी विद्यापीठाच्या अंतर्गत कार्य करतात. "ज्ञानमेवामृतम" हे विद्यापीठाचे ब्रीदवाक्य आहे.
विद्यापीठाने सध्या भाभा ऑटोमिक रिसर्च सेंटर यांच्यासोबत मटेरियल सायन्स वर काम करायला सुरुवात केलेली आहे, याव्यतिरिक्त इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ जिओ मॅग्नेशियम मुंबई व इतर अनेक मोठमोठ्या देश विदेशातील संस्थांसोबत विद्यापीठाचे कार्य चालते.
सध्य स्थितीला जवळ जवळ अडीच लाख विद्यार्थी इथं शिक्षण घेतात. विद्यापीठाला शिक्षण गुणोत्तराचे मॅकचे "ए" ग्रेडचे मानांकन मिळाले आहे.
भारतातील नामांकित अशा पन्नास विद्यापीठांपैकी एक नावाजलेले विद्यापीठ म्हणून शिवाजी विद्यापीठाची ख्याती आहे, विद्यापीठ हे नॅशनल लेव्हल ला ४४ व्या क्रमांकात आहे.
विद्यापीठाची बॅरिस्टर बाळासाहेब खर्डेकर लायब्ररी ही एक महाराष्ट्रातील सर्वात मोठ्या लायब्ररी पैकी एक आहे. विद्यार्थ्यांच्या फक्त शैक्षणिक पुस्तकांची पैकी विविध पुस्तकांची रेलचेल या ग्रंथालयात आहेच परंतु अभ्यासाव्यतिरिक्त साधारणता या ग्रंथालयात तीन लाखांपेक्षा जास्त अशी ग्रंथसंपदा आहे.
विद्यापीठाचा कॅम्पस अतिशय सुंदर असून विद्यापीठात प्रत्येक डिपार्टमेंट वेगवेगळे केलेले आहे. विद्यापीठाच्या आवारात दोन तलाव असून आजूबाजूला खेळण्यासाठी मैदाने देखील आहेत. याव्यतिरिक्त मोठे ऑडिटोरियम, तीन कॅन्टीन आणि विद्यार्थी व विद्यार्थिनी करिता वसतिगृहाची देखील सोय आहे.
विद्यापीठाचा परिसर प्रशस्त असून विद्यार्थ्यांच्या सर्व प्रकारच्या सोई करता विद्यापीठ अनुकूल आहे. शिवाजी विद्यापीठ महाराष्ट्रातील देखण्या विद्यापीठांपैकी एक आहे, विद्यापीठ मध्ये बॉटनी डिपारमेंट, पर्यावरण शास्त्र विभाग, कला, क्रीडा, जर्नालिझम, झूलॉजी, बायोलॉजी, शास्त्र, भूगोल, फुड सायन्स, केमिस्ट्री, टेक्नॉलॉजी, एम बी ए, सोशॉलॉजी, पॉलिटिकल सायन्स, हिस्टरी, इकोनॉमिक्स, मराठी हिंदी व विदेशी भाषांचा देखील समावेश आहे.
विद्यापीठाच्या सुरुवातीलाच छत्रपती शिवाजी महाराजांचा अश्वारूढ पुतळा आपले लक्ष वेधून घेतो. विद्यापीठाचा परिसर अतिशय सुंदर आणि शांत आहे. शिवाजी विद्यापीठ हे कोल्हापूर शहरातील एक देखणे ठिकाण प्रत्येकाने एकदा पहावे असेच आहे..
©उमाकांत चव्हाण.
सह्याद्री संवर्धन केंद्र,
कोल्हापूर.
९६५७७४४२८३.
No comments:
Post a Comment